"ლიტერატურისმცოდნეობის შესავალი" ქართველი სტუდენტებისთვის
23 მაისი, 2013
სახელმძღვანელო “ლიტერატურისმცოდნეობის შესავალი” სულ რამდენიმე თვეა რაც გამოიცა, თუმცა უკვე საკმაო რეზონანსი გამოიწვია საზოგადოებრივ წრეებსა და საქართველოს ყველა უმაღლეს სასწავლებელში, სადაც კი ლიტერატურისმცოდნეობა ისწავლება. როგორც მისი ავტორები აცხადებენ, წიგნისადმი ინტერესი იმდენად დიდია, რომ 2013 წლისთვის მისი ახალი ტირაჟით გამოცემაა დაგეგმილი.
წიგნი - “ლიტერატურისმცოდნეობის შესავალი” - სამეცნიერო საგრანტო პროექტის - `ლიტერატურისმცოდნეობითი დისკურსი. თანამედროვე კვლევები~ - ფარგლებში (დონორი ორგანიზაცია - რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი) მომზადდა. პროექტი 2007-2010 წლებში თსუ შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის მეცნიერთა ჯგუფისა და ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ზოგადი და შედარებითი ლიტერატურათმცოდნეობის მიმართულების პროფესორების მონაწილებით განხორციელდა.
შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის დირექტორი, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სრული პროფესორი, ზოგადი და შედარებითი ლიტერატურათმცოდნეობის მიმართულების ხელმძღვანელი და წიგნის რედაქტორი ირმა რატიანი განმარტავს: “პროექტზე მუშაობის დაწყება, ძირითადად, იმით იყო განპირობებული, რომ საბჭოთა ეპოქაში გამოცემული სახელმძღვანელოები, საბჭოთა იდეოლოგიისა და პოეტიკის კანონების ზეგავლენას განიცდიდნენ და თანამედროვე მოთხოვნებს ვეღარ აკმაყოფილებდნენ. ამასთან, ლიტერატურისმცოდნეობის დარგმა მნიშვნელოვანი მეთოდოლოგიური ცვლილებები განიცადა, რომელთა ასახვაც ძველი ტიპის სახელმძღვანელოებში შეუძლებელი იყო. სახელმძღვანელო მოიცავს საბაზისო ლიტერატურისმცოდნეობითი ცნებების ანალიზს, ახალი მეთოდოლოგიებისა და კონცეფციების გათვალისწინებით. ლიტერატურული ტექსტის მნიშვნელოვანი სტრუქტურული ელემენტები მასში თანამედროვე ფილოლოგიური სტანდარტების მიხედვითაა გააზრებული, ხოლო რთული პრობლემები გადმოცემულია მაქსიმალური სიცხადით”.
სახელმძღვანელოში გამოყენებულია როგორც კლასიკური, ისე _ თანამედროვე ლიტერატურისმცოდნეობითი შრომები. წიგნში შესულია შემდეგი ნარკვევები: ლიტერატურისმცოდნეობა და მისი შემადგენელი დისციპლინები; ავტორი და ტექსტი; ფორმა და შინაარსი; თემა და მხატვრული იდეა; ფაბულა და სიუჟეტი; მოტივი; პორტრეტი; მხატვრული სახე; თხრობა; ენის პოეტური ფუნქციის შესახებ; პოეტური ლექსიკა; პოეტური სემანტიკა. ტროპები; პოეტური ტექსტის სინტაქსი; ლექსის ფონიკა; კომპოზიცია; სტილი; ლექსწყობის სისტემები; ლიტერატურული გვარები და ჟანრები.
გამოყენებულია ისეთ ავტორთა შრომები, როგორებიც არიან: რომან იაკობსონი, ანტუან კომპანიონი, იური ლოტმანი, ჟერარ ჟენეტი, ჯონათან ქალერი, ცვეტან ტოდოროვი, მიხაილ ბახტინი, ჰანს-გეორგ გადამერი, ვიქტორ შკლოვსკი, რომან ინგარდენი, ბორის ეიხენბაუმი, ალექსანდრ ვესელოვსკი, ალექსეი ლოსევი, ელიაზარ მელეტინსკი, ბორის ტომაშევსკი, ვლადიმირ პროპი, იოჰან ჰაიზინგა და მრავალი სხვა.
”წიგნის ავტორები _ დარგის ქართველი სპეციალისტები, თანამედროვე მოსაზრებებსა და თეორიულ მიდგომებზე დაყრდნობით, შეუძღვებიან მკითხველს ლიტერატურული ტექსტის რთულსა და მრავალწახნაგოვან სამყაროში. აღნიშნული წიგნის გამოყენება მიზანშეწონილია როგორც ფილოლოგიური, ისე, ზოგადად, ჰუმანიტარული პროფილის სტუდენტებთან სწავლების ყველა საფეხურზე: ბაკალავრიატში, მაგისტრატურასა და დოქტორანტურაში” – აცხადებს ირმა რატიანი.
წიგნის დიდი ნაწილი შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის მეცნიერთა ჯგუფის მიერ მომზადდა და შეივსო თსუ პროფესორთა სალექციო კურსებისა და სემინარული მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილების გათვალისწინებით. კვლევაში ჩართულნი იყვნენ ცნობილი ქართველი მკვლევრები, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორები: ირმა რატიანი, თენგიზ კიკაჩეიშვილი, რამაზ ჭილაია, თეიმურაზ დოიაშვილი, გაგა ლომიძე, ლევან ბრეგაძე, თამარ ლომიძე, რუსუდან ცანავა, სოლომონ ტაბუცაძე, ვენერა კავთიაშვილი, თამარ ბარბაქაძე, მაია ნაჭყებია, ნინო პოპიაშვილი, თინათინ ბოლქვაძე.
“ლიტერატურისმცოდნეობის შესავალი” შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის მიერ მომზადებულ მრავალ სახელმძღვანელოთა შორის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო გამოცემაა.
წიგნი - “ლიტერატურისმცოდნეობის შესავალი” - სამეცნიერო საგრანტო პროექტის - `ლიტერატურისმცოდნეობითი დისკურსი. თანამედროვე კვლევები~ - ფარგლებში (დონორი ორგანიზაცია - რუსთაველის ეროვნული სამეცნიერო ფონდი) მომზადდა. პროექტი 2007-2010 წლებში თსუ შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის მეცნიერთა ჯგუფისა და ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის ზოგადი და შედარებითი ლიტერატურათმცოდნეობის მიმართულების პროფესორების მონაწილებით განხორციელდა.
შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის დირექტორი, ივანე ჯავახიშვილის სახელობის თბილისის სახელმწიფო უნივერსიტეტის სრული პროფესორი, ზოგადი და შედარებითი ლიტერატურათმცოდნეობის მიმართულების ხელმძღვანელი და წიგნის რედაქტორი ირმა რატიანი განმარტავს: “პროექტზე მუშაობის დაწყება, ძირითადად, იმით იყო განპირობებული, რომ საბჭოთა ეპოქაში გამოცემული სახელმძღვანელოები, საბჭოთა იდეოლოგიისა და პოეტიკის კანონების ზეგავლენას განიცდიდნენ და თანამედროვე მოთხოვნებს ვეღარ აკმაყოფილებდნენ. ამასთან, ლიტერატურისმცოდნეობის დარგმა მნიშვნელოვანი მეთოდოლოგიური ცვლილებები განიცადა, რომელთა ასახვაც ძველი ტიპის სახელმძღვანელოებში შეუძლებელი იყო. სახელმძღვანელო მოიცავს საბაზისო ლიტერატურისმცოდნეობითი ცნებების ანალიზს, ახალი მეთოდოლოგიებისა და კონცეფციების გათვალისწინებით. ლიტერატურული ტექსტის მნიშვნელოვანი სტრუქტურული ელემენტები მასში თანამედროვე ფილოლოგიური სტანდარტების მიხედვითაა გააზრებული, ხოლო რთული პრობლემები გადმოცემულია მაქსიმალური სიცხადით”.
სახელმძღვანელოში გამოყენებულია როგორც კლასიკური, ისე _ თანამედროვე ლიტერატურისმცოდნეობითი შრომები. წიგნში შესულია შემდეგი ნარკვევები: ლიტერატურისმცოდნეობა და მისი შემადგენელი დისციპლინები; ავტორი და ტექსტი; ფორმა და შინაარსი; თემა და მხატვრული იდეა; ფაბულა და სიუჟეტი; მოტივი; პორტრეტი; მხატვრული სახე; თხრობა; ენის პოეტური ფუნქციის შესახებ; პოეტური ლექსიკა; პოეტური სემანტიკა. ტროპები; პოეტური ტექსტის სინტაქსი; ლექსის ფონიკა; კომპოზიცია; სტილი; ლექსწყობის სისტემები; ლიტერატურული გვარები და ჟანრები.
გამოყენებულია ისეთ ავტორთა შრომები, როგორებიც არიან: რომან იაკობსონი, ანტუან კომპანიონი, იური ლოტმანი, ჟერარ ჟენეტი, ჯონათან ქალერი, ცვეტან ტოდოროვი, მიხაილ ბახტინი, ჰანს-გეორგ გადამერი, ვიქტორ შკლოვსკი, რომან ინგარდენი, ბორის ეიხენბაუმი, ალექსანდრ ვესელოვსკი, ალექსეი ლოსევი, ელიაზარ მელეტინსკი, ბორის ტომაშევსკი, ვლადიმირ პროპი, იოჰან ჰაიზინგა და მრავალი სხვა.
”წიგნის ავტორები _ დარგის ქართველი სპეციალისტები, თანამედროვე მოსაზრებებსა და თეორიულ მიდგომებზე დაყრდნობით, შეუძღვებიან მკითხველს ლიტერატურული ტექსტის რთულსა და მრავალწახნაგოვან სამყაროში. აღნიშნული წიგნის გამოყენება მიზანშეწონილია როგორც ფილოლოგიური, ისე, ზოგადად, ჰუმანიტარული პროფილის სტუდენტებთან სწავლების ყველა საფეხურზე: ბაკალავრიატში, მაგისტრატურასა და დოქტორანტურაში” – აცხადებს ირმა რატიანი.
წიგნის დიდი ნაწილი შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის მეცნიერთა ჯგუფის მიერ მომზადდა და შეივსო თსუ პროფესორთა სალექციო კურსებისა და სემინარული მუშაობის მრავალწლიანი გამოცდილების გათვალისწინებით. კვლევაში ჩართულნი იყვნენ ცნობილი ქართველი მკვლევრები, ფილოლოგიურ მეცნიერებათა დოქტორები: ირმა რატიანი, თენგიზ კიკაჩეიშვილი, რამაზ ჭილაია, თეიმურაზ დოიაშვილი, გაგა ლომიძე, ლევან ბრეგაძე, თამარ ლომიძე, რუსუდან ცანავა, სოლომონ ტაბუცაძე, ვენერა კავთიაშვილი, თამარ ბარბაქაძე, მაია ნაჭყებია, ნინო პოპიაშვილი, თინათინ ბოლქვაძე.
“ლიტერატურისმცოდნეობის შესავალი” შოთა რუსთაველის ქართული ლიტერატურის ინსტიტუტის მიერ მომზადებულ მრავალ სახელმძღვანელოთა შორის ერთ-ერთი ყველაზე საინტერესო გამოცემაა.